علتهای رایج مشکلات خواب و درمان بی خوابی سالمندان

درمان بی‌خوابی سالمندان از جمله مواردی است که شاید به آن توجه نداشته باشید. محققان معتقدند بالا رفتن سن و پیری طبیعی می تواند باعث ایجاد اختلال در خواب شود.

معمولا سالمندان تمایل دارند که زودتر از زمان و دوران جوانی خود به رختخواب بروند و بخوابند، امااگر در خوابیدن آن‌ها مشکلی به وجود بیاید باید به فکر رفع آن و استفاده از روش‌های درمانی مؤثر برای بی‌خوابی باشید.

ابتلا به بیماری های زمینه ای

بی خوابی ممکن است به دلیل داشتن یک بیماری زمینه ای مانند بیماریهای قلبی ریوی، نارسایی قلبی، بیماری انسدادی مزمن ریوی، رفلاکس معده (که‌ باعث احساس سوزش سر دل شود و ممکن است بخاطر وعده های غذایی ز یاد در اواخر شب باشد)، آرتروز، مشکلات ادراری (که ممکن است باعث ادرار در شب شود)، اختلالات عصبی (مثل آلزایمر و پارکینسون)، مشکلات خلقی (مانند افسردگی، اضطراب و…) و عوارض جانبی داروها در برخی از افراد روی دهد.

اگر فرد سالمند در خوابیدن دچار مشکل شده لازم است اطمینان حاصل کنید که یکی از اين شرايط ذکر شده در مشکل او دخیل نیست. همچنین با درمان یک بیماری زمینه ای درمان نشده می توانید به بهبود خواب آن‌ها کمک کنید.
با مشورت با یک داروساز یا پزشک از دخیل نبودن داروهای تجویزی یا بدون نسخه اطمینان حاصل کنید و در نهایت به درمان بی‌خوابی این عزیزان کمک کنید

اختلالات تنفسی مربوط به خواب

با افزایش سن فرد احتمال ابتلا به اختلالات تنفسی و خواب بیشتر می‌شود و اصطلاحی است که طیف وسیعی از مشکلات تنفسی افراد در خواب را شامل می‌شود.

آپنه یک بیماری رایج و شایعی بوده و تشخیص آن بسیار مهم و کمک کننده خواهد بود، زیرابسیاری از مشکلات سلامتی دیگر همراه خواهد.آپنه خواب باعث مکث های مکررتنفسی درطول خواب می‌شود که شایع ترین آن آپنه انسدادی خواب(OSA)است که در آن وقفه‌های تنفسی به دلیل انسداد مجاری تنفسی ایجاد می‌شود و همراه با خروپف همراه خواهدشد.

شکل دیگری از آپنه که کمتر رایج است آپنه خواب مرکزی نام دارد که در آن وقفه‌های تنفسی مربوط به تغییرات مغز است. بنابراین برای درمان بی خوابی با چنین دلیلی باید آپنه خواب رادرمان کرد، چون در صورت عدم درمان این بیماری پیامدهای با ضعیف سلامتی مثل مرگ و میر، سکته‌ مغزی و نارسایی قلبی و عروق کرونر همراه است.

سندروم پای بی قرار

این حالت موجب احساس خارش یا بی قراری موقع تلاش فرد برای خوابیدن می‌شود. این علائم ناخوشایند هستند ولی سالمند دردی احساس نمی کند وبا حرکت مشکل تا حدودی برطرف می‌شود.
افراد کمی دچار این اختلال به صورت شدیدهستند که ضعف سلامتی، افزایش سن، پایین بودن سطح آهن و زن بودن برخی از عوامل خطر هستندو ممکن است درمیان افراد یک خانواده به صورت موروثی به چشم بخورد

حرکات دوره ای اندام خواب(PLMS)

اين بیماری به راحتی درمان نمی شود ولی متاسفانه بسیار شایع است.
این بیماری باعث ایجاد حرکات پی در پی موقع خواب، در اندام تحتانی شده ومی تواند انگشتان پا، مچ پا، زانو یا باسن تحت تأثیر قرار داده، همچنین ممکن است باعث بیدارشدن فرد شود. تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که ۴۵ درصد افراد مسن PLMSرا تجربه می‌کنند.
بیماری فوق اغلب با سایر مشکلات مثل سندرم پای بی قرار و آپنه خواب همراه است و می تواند یک عامل مهم برای بی‌خوابی باشد زیرا با سایر مشکلات و اختلالات خواب مرتبط است.
گرچه برخی افراد PLMS را آزاردهنده میدانند ولی راه درمان مشخصی برای آن وجود ندارد و درمان قابل اعتمادو دارویی برای آن وجود ندارد ودرمان بی‌خوابی سالمندان با وجود این مشکل سخت می‌شود.

بی خوابی

این مشکل به این معنی است که فردبا اینکه فرصت انجام این کار مثل خوابیدن یا تداوم خوابیدن مشکل دارد و به همین دلیل اکثر کارها و عملکرد روزانه اش کاهش پیدا کرده و دچار اختلال می‌شود.
این مشکل بسیار رایج بوده و حتی با افزایش سن بیشتر شایع می‌شود. بی خوابی با اضطراب، کسلی و خستگی، افسردگی وافتخار عملکردی و شناختی مرتبط بوده و باعث کاهش کیفیت زندگی و سلامتی را به خطر می اندازد.

اصلی ترین و مهم ترین کار برای درمان بی خوابی بررسی مشکل و تشخیص درست است. استفاده از داروهایی که بدون نسخه تهيه شده اند به هیچ وجه توصیه نمی‌شود زیرا باعث بدتر شدن عملکرد مغز شده و خطر زوال شخصیتی و عقلی به همراه دارند.
خوشبختانه درمان مؤثر برای رفع مشکل بی خوابی وجود دارد و استفاده از آرام‌بخش‌ها به عنوان آخرین راه حل باید مورد استفاده قرار گیرد.، چون بیشتر داروهایی که باعث خواب آلودگی می‌شوند چه در درازمدت وچه در کوتاه مدت برای عملکرد مغز مضر هستند مثل دیازپام، لورازپام، تمازپام و……علاوه بر ایجاد مشکلاتی که‌ عنوان شد باعث وابستگی می شوند.
ترک و از بین بردن این وابستگی به داروها کار دشواری و زمانبری است ولی تحقیقات نشان داده که این کار امکان‌پذیر است وبرخی افراد موفق شدند که مصرف ‌های خواب آور خود را کاهش‌ دهند.

راه‌های اثبات شده برای درمان بیخوابی

درمان شناختی_رفتاری(CBT-I)

این روش به بیمار کمک می‌کند تا عادت‌ها و افکار منفی را که باعث بی خوابی شبانه می‌شود از خود دور کند. این روش در کنار عادت‌های منظم خواب، تکنیک های آرامش و سایر تکنیک های رفتاری مؤثرتر است.
درمان شناختی_رفتاری را می توان به صورت شخصی انجام داد واگر از طریق برنامه های آنلاین انجام شود اثربخش تراست، چون چندین تکنیک مثل کنترل محرک و درمان محدودیت خواب را شامل می شود.

درمان رفتاریمختصر بی خوابی(BBTI)

این درمان یک نوع کوتاه تر از درمان شناختی_رفتاری یا همانCBT-I است و در ۴ هفته تکمیل می‌شود. BBTIدر کاهش ادرار شبانه مؤثر است.

مدیتیشن ذهن آگاهی

این روش درمان برای درمان بیخوابی سالمندان با انواع اختلالات خواب مؤثر است

ورزش

بدیهی است که ورزش برای سلامتی مهم وضروری است ولی به عنوان راه حل مشکلات خواب نمی شود به آن تکیه کرد. گرچه ممکن است ورزش به درمان بی‌خوابی کمک کند ولی تحقیقات نشان داده که در افرادی به بیخوابی مزمن مبتلا هستند ممکن است چند ماه طول بکشد تا ورزش بتواند بر خواب آن‌ها تأثیر گذارد.

داروهای کم‌خطرتر برای درمان بی خوابی سالمندان

ملاتونین

ملاتونین هورمونی است که خوای افراد مسن را بهبود می‌بخشد و نقش مهمی در چرخه خواب وبیداری دارد. از آنجا که هرکشوری استانداردهای خاص خود را دارد این دارو می توانددر هرجایی اثربخشی متفاوت داشته باشد. مثلا در ایالت‌ متحده به عنوان یک مکمل ضعیف فروخته می‌شود و مکمل های تجاری غالبا کیفیت قابل قبولی ندارند.

Ramelteon

یک داروی مصنوعی است که اثر ملاتونین را تقلید می‌کند. براساس تحقیقاتی که در سال۲۰۰۹ انجام گرفت مشخص شد که این دارو در افراد سالمند، تعادل یا حافظه نیمه شب را مختل نمی‌کند کند. بااین حال در اثربخشی آن تردید وجود دارد و ممکن است اثربالینی آن کم باشد.

ترازودون

ترازودون یک داروی ضدافسردگی ضعیف قدیمی است که خاصیت آرام‌بخشی دارد. این دارو مدت‌ها است که توسط متخصصان سالمندان به عنوان «قرص خواب» انتخابی مورد استفاده قرار می‌گیرد. زیرا آنتی کولینرژیک نیست و به نظر می‌رسد خطر کمتری نسبت به جایگزین‌ها دارد. یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۱۴ نشان داد که ترازودون باعث بهبود خواب بیماران مبتلا به آلزایمر هم می‌شوند. به طور کلی از این دارو می‌توان به عنوان کمک برای درمان بی خوابی سالمندان سود برد. در این مقاله ما علل اصلی مشکلات خواب در افراد مسن و برخی از روش‌های اثبات شده برای درمان بی خوابی سالمندان را بیان کردیم. بر این مساله تاکید داشتیم که گروهی از داروها می‌توانند برای خواب سالمندان مضر باشندمثل بنزودیازپین، زولپیدم که قطعا برای افراد مسن خطرناک هستند وباعث تضعیف عملکرد مغز شوند و بهتر است مصرف آن‌ها زیر نظر پزشک قطع شود. گرچه قطع مصرف این داروها به تلاش بیشتری نیاز دارد.